Komplikasi diabetes

Neuropati diabetes ialah kerosakkan saraf yang disebabkan oleh diabetes.¹ Paras gula darah tinggi akan mencederakan saluran darah kecil yang membekal kepada serat saraf, lalu menyebabkan kerosakkan saraf.² Serat saraf di seluruh badan boleh mengalami kerosakan, tetapi keadaan ini biasanya melibatkan saraf di kaki dan betis.¹

Walaupun neuropati diabetes ialah komplikasi yang teruk, ia boleh dicegah atau perkembangannya boleh diperlahankan dengan kawalan gula darah yang baik dan gaya hidup yang sihat.¹

Apakah simptom-simptom neuropati diabetes?

Simptom-simptom bergantung kepada¹:

• Jenis neuropati
• Saraf yang terlibat

Jenis neuropati yang biasa berlaku:

1. Deria

• Kerosakkan saraf yang mengesan sentuhan, suhu dan kesakitan. Biasanya
  menjejaskan kaki dan betis, tetapi juga boleh menjejaskan tangan dan lengan²
• Simptom-simptom^2,3:
  • Sesemut dan perasaan mencucuk (kesemutan)
  • Kekebasan, kurang upaya mengesan kesakitan atau perubahan suhu
  • Hilang koordinasi
  • Kesakitan yang panas membakar atau tercucuk-cucuk
  • Kesakitan daripada rangsangan yang biasanya tidak menyebabkan
    kesakitan, contohnya, sentuhan yang ringan
• Hilang perasaan di kaki – ia adalah merbahaya jika anda tidak perasan mengenai perubahan ini kerana luka yang kecil boleh menjadi teruk tanpa disedari. Luka kecil boleh menjadi jangkitan, ulser atau kelemayuh (gangren). Jangkitan yang merebak boleh menyebabkan kematian tisu yang tidak boleh dirawat dan mungkin memerlukan amputasi jari kaki, kaki atau anggota bawah.^1,2

2. Autonomik

• Melibatkan saraf kepada organ-organ dan kelenjar-kelenjar anda yang mengawal fungsi diluar kawalan seperti penghadaman, kadar jantung dan fungsi seksual²
• Boleh mengakibatkan^1,2:
  • Perut lambat mengosong. Simptom-simptom termasuk kembung, loya, muntah, hilang selera, sembelit atau cirit-birit
  • Tidak dapat mengawal pundi kencing
  • Kadar jantung yang berubah-ubah
  • Kurang atau lebih berpeluh
  • Mati pucuk (disfungsi erektil)
  • Masalah mengawal suhu badan
  • Kurang peka kepada paras gula darah yang rendah
  • Tekanan darah rendah, membuat anda berasa pitam atau pening selepas duduk atau berdiri

3. Motor

• Kerosakkan kepada saraf yang mengawal pergerakan otot²
• Boleh mengakibatkan^2,3:
  • Kelemahan otot, menyebabkan kejatuhan atau masalah membuat tugas
  • Otot menjadi kecil, kurang aktiviti menyebabkan kehilangan tisu otot
  • Otot sentak atau kejang
  • Jatuh kaki, iaitu kesusahan mengangkat bahagian depan kaki

Jika neuropati diabetes didiagnos dan dirawat awal, peluang mengawal simptom-simptom dan menghadkan kerosakan adalah lebih baik. Berhati-hati dengan tanda-tanda dan simptom-simptom neuropati diabetes.^1,3 Contohnya, kudis kecil yang tidak sembuh boleh menjadi ulser – ulser kaki yang tidak dirawat boleh menjadi kelemayuh (di mana tisu mati) dan memerlukan pembedahan atau amputasi kaki. Ini boleh dielakkan dengan pengesanan dan rawatan awal.¹

Jumpa doktor jika anda^1,3:

• Luka di kaki yang tidak sembuh, dijangkit atau bertambah teruk
• Perasaan panas membakar, sesemut, kehilangan perasaan atau kesakitan di tangan atau kaki
• Hilang keseimbangan
• Pening
• Perubahan dalam penghadaman (contohnya, cirit-birit atau sembelit yang tidak sembuh), kencing dan fungsi seksual

Jika anda ada diabetes jenis 2, anda patut diperiksa untuk neuropati bila anda didiagnos dengan diabetes dan setiap tahun selepas itu.⁴

2. Melegakan kesakitan^1,3

• Kesakitan neuropatik biasanya tidak akan bertindakbalas terhadap ubat penahan sakit yang biasa, contohnya, paracetamol dan ibuprofen
• Jika diperlukan, doktor anda akan memberi ubat berlainan untuk merawat kesakitan saraf. Ubat ini biasanya dimulakan pada dos rendah lalu ditambahkan sehingga anda berasa lega. Jika anda mendapat kesan sampingan seperti keletihan dan pening, doktor anda mungkin akan mengurangkan dos anda, atau menukar ubat jika ia tetap ada. Kebanyakan ubat ini juga digunakan untuk keadaan lain seperti kemurungan dan sawan. Oleh itu, doktor anda mungkin akan memberi anda ubat antimurung (antidepressant) untuk kesakitan saraf, walaupun anda tidak murung.
• Rawatan alternatif termasuk krim kapsaisin (capsaicin), plaster lidokain (lidocaine), rangsangan saraf elektrikal transkutan (transcutaneous electrical nerve stimulation – TENS) dan akupunktur

3. Mengurus komplikasi dan membaiki fungsi^1,3

• Ini termasuk ubat dan rawatan untuk loya, muntah, disfungsi erektil, kawalan pundi kencing
• Makan dengan sedikit tetapi lebih kerap dan kurangkan lemak dalam diet boleh membantu dengan masalah penghadaman
• Jika anda ada tekanan darah rendah semasa berdiri, elakkan minum arak, minum air yang mencukupi, dan duduk atau berdiri dengan perlahan

Simptom-simptom biasanya dikesan apabila ia telah menjadi teruk.⁵

Dapatkan rawatan jika anda mengalami^5–7:

• Kehilangan penglihatan yang tiba-tiba
• Penglihatan yang bertambah teruk/kabur secara perlahan
• Benang tipis atau titik dalam penglihatan (eye floaters and spots)
• Titik gelap atau kosong di tengah-tengah penglihatan anda
• Penglihatan berganda
• Kesakitan atau kemerahan mata
• Kesusahan melihat pada waktu malam

Berapa kerap saya perlu memeriksa mata?

Jika anda menghidap diabetes, penilaian/pemeriksaan untuk retinopati perlu dibuat sekurang-kurangnya sekali setahun,^4,7 dan lebih kerap jika kemerosotan telah berlaku. Jika anda ada diabetes jenis 2, penilaian perlu dibuat pada kali pertama anda didiagnos dengan diabetes.⁴ Jika retinopati diabetes dikesan awal, perubahan gaya hidup dan/atau rawatan boleh menghalang kemerosotan.⁷

Bagaimanakah saya boleh mengurangkan risiko saya mendapat retinopati diabetes?

Jika anda mengawal paras gula, tekanan darah dan kolesterol, risiko anda mendapat retinopati akan menurun. Ambillah ubat diabetes anda, dan sentiasa ingat mengenai faktor-faktor gaya hidup juga – pastikan  berat badan sihat, diet sihat, aktif secara fizikal , dan elak daripada alcohol dan elak daripada alkohol dan merokok. Hadir ke janji temu pemeriksaan anda dan dapatkan rawatan dengan segera jika terdapat sesuatu yang tidak betul dengan penglihatan atau mata anda.^6,7 Uji paras gula darah dan keton kencing anda dengan kerap.⁵

Rawatan bergantung kepada tahap retinopati diabetes. Tahap-tahap awal mungkin hanya memerlukan pemantauan yang kerap. Mengawal paras gula darah dan gaya hidup yang sihat akan memperlahankan permulaan dan kemerosotan keadaan ini. Pembedahan laser biasanya digunakan untuk merawat penyakit ini apabila ia telah menjadi teruk.⁶ Rawatan lain termasuk suntikan ke dalam mata, atau mengeluarkan darah atau tisu parut daripada mata melalui pembedahan.⁷

Tanda penyakit buah pinggang diabetes paling awal ialah peningkatan protein di dalam kencing.¹⁰ Anda patut diperiksa untuk kehadiran protein di dalam kencing setiap tahun.⁸ Jika anda ada diabetes jenis 2, anda sepatutnya diperiksa apabila anda mendapat diagnosis diabetes untuk pertama kali.⁴ Ujian ini adalah penting kerana partikel-partikel protein yang halus boleh dijumpai di dalam kencing pada tahap-tahap awal penyakit buah pinggang, dan penyakit masih boleh dirawat pada peringkat ini.⁸

Ujian darah kreatinin yang dibuat setiap tahun boleh menunjukkan jika buah pinggang anda berfungsi dengan baik.⁴

Kerana badan anda menakung lebih banyak air dan garam yang tidak diperlukan, penyakit buah pinggang juga boleh menyebabkan berat badan bertambah dan buku lali begkak. Tanda-tanda awal yang lain termasuklah keperluan untuk pergi ke tandas dengan kerap pada waktu malam, dan ada tekanan darah yang lebih tinggi.¹⁰